Stadslandbouw en korte keten initiatieven zijn vandaag erg actueel en meer dan ooit hunkert de stedeling naar meer groen in de stad. Daarbij wordt vaak een geïdealiseerde verleden voorgesteld, waarin mens en dier in harmonie met elkaar leefden en alles op natuurlijke wijze geteeld werd, en de stad nauwer met natuur verbonden was. Maar kwam vroeger voedsel echt van dichtbij? Van waar was voedsel afkomstig en welke weg had het reeds afgelegd? Was de grens tussen stad en platteland zo strikt als dikke stadsmuren soms laten uitschijnen? Wat is het historische belang groen en natuur in de stad?
De wijk vormt een uitstekende casus om het spanningsveld tussen stad en natuur te bevragen. We bestuderen de rol van de Sint-Baafsabdij en de gemene gronden in de buurt, de botanische beweging en de aanleg van stadsparken en vanaf de 19de eeuw, en natuurlijk ook de rol van het slachthuis en de nieuwe beestenmarkt die pas in eind jaren 1980 gesloten werden. We maken diepgaande steekproeven, gebaseerd op allerhande kaartmateriaal, reglementen en voorschriften, commodo en incommodo en tellingen, maar eveneens gaan we zelf aan de slag met voeding door het bereiden van oude kookrecepten. Hamvraag is hoe wij als historici kunnen aansluiten op het publiek debat en hoe dan wel? Via opiniestukken? Flyers? Blogs? Voor wie geïnteresseerd is in de grote en relevante debatten rond grondbezit en eigendomsrechten, voedselketen, ruimtelijke ordening, ecologische geschiedenis en het globaliseringsvraagstuk!
Team
Roderik Roelens, Kwinten De Coninck, Erin Verheyden, Inge Misschaert, Ines Decoodt Ines, Matthias Lambrecht, Kobe Tilley, Edward de Maeseneir, Merel Overloop, Brecht Rogissart, Frodo Droesbeke, Jana Callens, Robrecht Declercq, Dieter Bruneel, Sander Berghmans, Esther Beeckaert
Contact: Sander.Berghmans@ugent.be
Resultaat
Werkproces en observaties
Het uitgangspunt van dit atelier was om van het heden naar het verleden te werken, en de twee samen te brengen. Dus begonnen we eerst tegen onze natuur in met het heden en maakten we kennis met de vele initiatieven rond korte keten en groen in en rond de abdij: we maakten kennis met imkers, stadstuiniers, brachten een bezoek aan de Lousbergmarkt en luisterden we naar het verhaal van “Vanhier”, een organisatie die producenten wil koppelen aan de Gentse horeca, retail, grootkeukens etc. Vanuit deze hedendaagse initiatieven trokken we op onderzoek, en stelden we ons de vraag hoe korte keten in het verleden model kan staan voor hedendaagse initiatieven. We deden dit door ons in literatuur en bronnen te verdiepen, maar even goed door meer praktische workshops zoals historisch koken, om inzicht te krijgen in wat er vroeger allemaal op het menu stond.
Landbouw stond tot lang in de 19de eeuw heel dicht bij de stad, en korte keten was een dagelijkse realiteit voor de meeste mensen, zeker voor de lagere klassen. Elk gezin in het Sint-Baafsdorp kon één koe laten weiden op de gemeenschappelijke Heirnismeersen. Gaandeweg lieten rijkere industriëlen ook lusttuinen aanleggen in de wijk. De grote 19de eeuwse verstedelijkingsdruk luidde de ondergang in van de commons, en bij uitbreiding het groene karakter van de buurt. De recente vergroening van de wijk kwam er na een moeizame strijd, en werd opgeëist door de buurtbewoners zelf. Nieuwe stadsparken kwamen er echter vooral na Wereldoorlog II.
Vanuit ons atelier wijzen we er ook op dat korte keten en stadsgroen niet van elkaar kunnen losgekoppeld worden in de grote uitdaging om onze steden klimaatresistent en duurzaam te maken.
Korte Keten, Weg naar Wijzer
De studenten leverden een informatieve en bondige brochure af rond korte keten, vroeger en nu, met focus op de buurt! Korte keten is een stedelijk verhaal dat ook in de komende jaren sterk zal groeien. Maar het model kent een veelzijdig en complex verleden waarvan we veel meer kunnen leren dan we op het eerste zicht denken.
